NAMASTE നമസ്തെ പദ്ധതി നാഷണൽ ആക്ഷൻ ഫോർ മെക്കനൈസ്ഡ് സാനിറ്റേഷൻ ഇക്കോസിസ്റ്റം National Action Plan for Mechanised Sanitation Ecosystem

LSGD-PD-NAMASTE (നാഷണൽ ആക്ഷൻ ഫോർ മെക്കനൈസ്ഡ് സാനിറ്റേഷൻ ഇക്കോസിസ്റ്റം)

2023 ലെ കേന്ദ്ര ബജറ്റിൽ, നമസ്തെ പദ്ധതിക്കായി ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് 100 കോടി രൂപ അനുവദിച്ചു. ഇതോടെ, പട്ടണങ്ങളിലും നഗരങ്ങളിലും സെപ്റ്റിക് ടാങ്ക് വൃത്തിയാക്കലും മലിനജല ശുചീകരണവും യന്ത്രവൽക്കരിക്കാനാണ് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. ശുചിത്വ തൊഴിലാളികൾക്ക് ബദൽ ഉപജീവനമാർഗ്ഗം നൽകുക എന്നതാണ് ഈ പദ്ധതി ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. കൂടാതെ, അവരിൽ പെരുമാറ്റപരമായ മാറ്റങ്ങൾ കൊണ്ടുവരാനും നമസ്തെ ശ്രമിക്കും

പദ്ധതിയുടെ ലക്ഷ്യം

ശുചിത്വ മേഖലയിൽ മരണനിരക്ക് പൂജ്യം എന്ന നിലയിലേക്ക് എത്തിക്കുക.

• ഒരു ശുചീകരണ തൊഴിലാളിയും മലമൂത്ര വിസർജ്ജനം തൊടുകയോ നേരിട്ട് സമ്പർക്കം പുലർത്തുകയോ ചെയ്യില്ല.
• സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾ രൂപീകരിക്കാൻ ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കും.
• യന്ത്രവൽക്കരണം വ്യവസായത്തിലെ ചുരുക്കം ചിലർക്ക് മാത്രമേ തൊഴിൽ നഷ്ടമാകാൻ സാധ്യതയുള്ളൂ എന്നതിനാൽ തൊഴിലാളികൾക്ക് ഇതര ഉപജീവനമാർഗ്ഗങ്ങൾ ലഭ്യമാകുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കുക

NAMSTE എങ്ങനെയാണ് നടപ്പിലാക്കുക?

ആദ്യ ഘട്ടത്തിൽ 500 നഗരങ്ങളെയാണ് ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്. അമൃത് നഗരങ്ങളെ ആദ്യം തിരഞ്ഞെടുക്കാനാണ് കേന്ദ്ര സർക്കാർ പദ്ധതിയിടുന്നത്. കൂടാതെ, ഒരു ലക്ഷത്തിലധികം ജനസംഖ്യയുള്ള നഗരങ്ങളായിരിക്കും ആദ്യ ലക്ഷ്യം. ദ്വീപുകൾ, കുന്നിൻ പ്രദേശങ്ങൾ, വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങൾ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പത്ത് നഗരങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കും. മലിനജല മേഖലയിലെ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തുന്നത് വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളുടെ ശേഷി കൂടുതലായതിനാലാണിത്. ഇക്കാരണത്താൽ, ടൂറിസം മേഖലയിലെ എണ്ണം വളരെ കുറവാണ്

ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളുടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു സംരംഭമാണ് നാഷണൽ ആക്ഷൻ ഫോർ മെക്കനൈസ്ഡ് സാനിറ്റേഷൻ ഇക്കോസിസ്റ്റം (NAMASTE). 2022-23 മുതൽ 2025-26 വരെയുള്ള നാല് വർഷത്തേക്ക് 360 കോടി രൂപ വകയിരുത്തിയാണ് ഈ പദ്ധതിക്ക് അംഗീകാരം ലഭിച്ചത്. 2023-2024 ലെ കേന്ദ്ര ബജറ്റ് NAMASTE പദ്ധതിക്കായി ഏകദേശം 100 കോടി രൂപ അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ ലേഖനത്തിൽ, IAS പരീക്ഷയ്ക്ക് പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു വിഷയമായ NAMASTE പദ്ധതിയെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾ പഠിക്കും .

നമസ്തെ സ്കീം

ശുചിത്വ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളിലും പരിപാലനത്തിലും പ്രധാന സംഭാവകരിൽ ഒരാളായി ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളെ അംഗീകരിക്കുന്ന ഒരു പ്രാപ്തമായ ആവാസവ്യവസ്ഥ സൃഷ്ടിച്ചുകൊണ്ട്, നഗരപ്രദേശങ്ങളിലെ ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളുടെ സുരക്ഷയും അന്തസ്സും ഈ പദ്ധതി വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. 

• ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളുടെ സുസ്ഥിരമായ ഉപജീവനമാർഗ്ഗം പ്രദാനം ചെയ്യുന്നതിനും, ശേഷി വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെയും സുരക്ഷാ ഉപകരണങ്ങളിലേക്കും യന്ത്രങ്ങളിലേക്കും മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവേശനം നൽകുന്നതിലൂടെയും അവരുടെ തൊഴിൽ സുരക്ഷ വർദ്ധിപ്പിക്കുക എന്നതാണ് ഇതിന്റെ ലക്ഷ്യം.
• ഈ പദ്ധതി പൗരന്മാർക്ക് ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളോടുള്ള പെരുമാറ്റത്തിൽ മാറ്റം വരുത്തുമെന്നും സുരക്ഷിതമായ ശുചിത്വ സേവനങ്ങൾക്കായുള്ള ആവശ്യം വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.
• 2007-ൽ ആരംഭിച്ച മാനുവൽ സ്‌കാവെഞ്ചർമാരുടെ പുനരധിവാസത്തിനായുള്ള സ്വയം തൊഴിൽ പദ്ധതിക്ക് (SRMS) പകരമായാണ് നമസ്തേ പദ്ധതി വരുന്നത്. മാനുവൽ സ്‌കാവെഞ്ചർമാരെയും അവരുടെ ആശ്രിതരെയും ഇതര തൊഴിലുകളിൽ പുനരധിവസിപ്പിക്കുക എന്നതായിരുന്നു SRM-കളുടെ ലക്ഷ്യം.
• അമൃത് പദ്ധതി ( അടൽ മിഷൻ ഫോർ റീജുവനേഷൻ ആൻഡ് അർബൻ ട്രാൻസ്ഫോർമേഷൻ) പ്രകാരം വിജ്ഞാപനം ചെയ്യപ്പെട്ട 500 നഗരങ്ങളിൽ ഈ പദ്ധതി നടപ്പിലാക്കും .

നമസ്തെ പദ്ധതി ഇനിപ്പറയുന്ന ഫലങ്ങൾ കൈവരിക്കാൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു: 

• ശുചിത്വ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ മരണങ്ങൾ പൂജ്യം.
• എല്ലാ ശുചിത്വ ജോലികളും വൈദഗ്ധ്യമുള്ള തൊഴിലാളികൾ ചെയ്യണം.
• മനുഷ്യ വിസർജ്ജ്യവുമായി നേരിട്ട് സമ്പർക്കമില്ല.
• ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളെ സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങളായി ( സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾ ) കൂട്ടിച്ചേർക്കുകയും ശുചിത്വ സംരംഭങ്ങൾ നടത്തുന്നതിന് അധികാരപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.
• എല്ലാ സീവേജ്, സെപ്റ്റിക് ടാങ്ക് ശുചിത്വ തൊഴിലാളികൾക്കും (എസ്എസ്ഡബ്ല്യു) ഇതര ഉപജീവനമാർഗ്ഗങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. 
• സുരക്ഷിതമായ ശുചിത്വ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കുന്നതിനും നിരീക്ഷിക്കുന്നതിനും ദേശീയ, സംസ്ഥാന, യുഎൽബി തലങ്ങളിൽ മേൽനോട്ട, നിരീക്ഷണ സംവിധാനങ്ങൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുക.
• രജിസ്റ്റർ ചെയ്തതും വൈദഗ്ധ്യമുള്ളതുമായ ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളിൽ നിന്ന് സേവനങ്ങൾ തേടുന്നതിന് ശുചിത്വ സേവന അന്വേഷകരിൽ (വ്യക്തികളും സ്ഥാപനങ്ങളും) അവബോധം വർദ്ധിപ്പിക്കുക.
• 

നമസ്തെ സ്കീമിന്റെ സവിശേഷതകൾ

എല്ലാ യുഎൽബികളിലും നടപ്പിലാക്കുന്ന നമസ്തേ പദ്ധതിയുടെ പ്രധാന സവിശേഷതകൾ:

• എണ്ണൽ - അപകടകരമായ ശുചീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന മലിനജല / സെപ്റ്റിക് ടാങ്ക് തൊഴിലാളികളെ (SSWs) തിരിച്ചറിയുക എന്നതാണ് NAMASTE വിഭാവനം ചെയ്യുന്നത്. സിറ്റി NAMASTE മാനേജർമാരാണ് സർവേ നടത്തുന്നത്, ബന്ധപ്പെട്ട ULBകൾ ഇത് സാധൂകരിക്കുന്നു.
• തൊഴിൽ പരിശീലനവും എസ്‌എസ്‌ഡബ്ല്യുകൾക്ക് പിപിഇ (വ്യക്തിഗത സംരക്ഷണ ഉപകരണങ്ങൾ) കിറ്റുകളുടെ വിതരണവും.
• SRU-കൾക്ക് (ശുചിത്വ പ്രതികരണ യൂണിറ്റുകൾ) സുരക്ഷാ ഉപകരണങ്ങൾക്കുള്ള സഹായം.
• ഇൻഷുറൻസ് പദ്ധതി ആനുകൂല്യങ്ങൾ വ്യാപിപ്പിക്കൽ - തിരിച്ചറിഞ്ഞ എസ്‌എസ്‌ഡബ്ല്യുകൾക്കും അവരുടെ കുടുംബങ്ങൾക്കും ഒരു സുരക്ഷാ വല നൽകുന്നതിനായി, അവരെ എബി-പിഎംജെഎവൈ ( ആയുഷ്മാൻ ഭാരത് - പ്രധാനമന്ത്രി ജൻ ആരോഗ്യ യോജന ) പ്രകാരം പരിരക്ഷിക്കും .
• ഉപജീവന സഹായം - യന്ത്രവൽക്കരണവും സംരംഭ വികസനവും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതാണ് കർമ്മ പദ്ധതി. ശുചീകരണ തൊഴിലാളികൾ, എസ്‌എസ്‌ഡബ്ല്യുകളുടെ സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾ, സ്വകാര്യ ശുചിത്വ സേവന സംഘടനകൾ (പി‌എസ്‌എസ്‌ഒകൾ) എന്നിവയ്ക്ക് ശുചീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ പൂർണ്ണ യന്ത്രവൽക്കരണത്തിനായി ശുചിത്വവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഉപകരണങ്ങളും വാഹനങ്ങളും വാങ്ങുന്നതിന് ദേശീയ സഫായ് കരംചാരി സാമ്പത്തിക വികസന കോർപ്പറേഷൻ (എൻ‌എസ്‌കെ‌എഫ്‌ഡി‌സി) ധനസഹായവും സബ്‌സിഡിയും (മൂലധനം + പലിശ) നൽകും.
• ഇൻഫർമേഷൻ, വിദ്യാഭ്യാസം, ആശയവിനിമയം (ഐഇസി) കാമ്പെയ്‌നുകൾ – യുഎൽബികളും എൻഎസ്‌കെഎഫ്‌ഡിസിയും സംയുക്തമായി ഏറ്റെടുക്കുന്ന അവബോധ കാമ്പെയ്‌നുകൾ പ്രചരിപ്പിക്കുക.

91,000 ശുചീകരണ തൊഴിലാളികൾക്ക് അർഹമായ അംഗീകാരം; കേന്ദ്രത്തിന്റെ ‘നമസ്തെ’ പദ്ധതി രണ്ടാം വർഷത്തിലേക്ക്.

ന്യൂഡൽഹി: കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ നമസ്തെ (നാഷണൽ ആക്ഷൻ ഫോർ മെക്കനൈസ്ഡ് സാനിറ്റേഷൻ ഇക്കോസിസ്റ്റം) പദ്ധതിക്ക് ജൂലൈയിൽ രണ്ടാം വാർഷികം. പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമായി നടക്കുന്ന പ്രൊഫൈലിങ് സർവേയിലൂടെ

രാജ്യവ്യാപകമായി ഏകദേശം 80,000 അഴുക്കുചാൽ-സെപ്റ്റിക് ടാങ്ക് ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടേയും 11,000 ഓളം വരുന്ന മാലിന്യ ശേഖരണ തൊഴിലാളികടേയും വിവരങ്ങൾ ശേഖരിച്ചു. പദ്ധതിയുടെ പ്രയോജനം വിലയിരുത്തുന്ന പഠനസംഘം ഡിസംബറോടെ റിപ്പോർട്ട് സമർപ്പിക്കും സാമൂഹിക നീതി, ശാക്തീകരണ മന്ത്രാലയത്തിന്റെ ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയത്തിന്റെ ഡാറ്റ പ്രകാരം, രാജ്യവ്യാപകമായ വാലിഡേഷൻ ഡ്രൈവിലൂടെ 79,700 ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളെ.

 തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഉത്തർപ്രദേശിലാണ് ഏറ്റവും കൂടുതൽ എണ്ണം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടത് (11,700). മഹാരാഷ്‌ട്ര (7,649), തമിഴ്‌നാട് (6,975), കർണാടക (6,307). ഗുജറാത്ത് (5,436), പഞ്ചാബ് (4,407), ആന്ധ്രാപ്രദേശ് (4,036), ഡൽഹി  (3,626), ജമ്മു & കശ്മീർ (709), പുതുച്ചേരി (243) എന്ന്നിങ്ങനെയാണ് മറ്റുസംസ്ഥാനങ്ങളിലെ കണക്ക് എല്ലാ അഴുക്കുചാല്‍ ജോലികളും യന്ത്രവല്‍ക്കരിക്കാനും അപകടകരമായ ശുചീകരണത്തില്‍ നിന്നുള്ള മരണങ്ങള്‍ തടയാനും NAMASTE പ്രോഗ്രാമിന് കീഴില്‍ നടത്തുന്ന പ്രൊഫൈലിംഗ് ലക്ഷ്യമിടുന്നു

2023-24 ല്‍ ആരംഭിച്ച NAMASTE, തോട്ടിപ്പണിക്കാരുടെ പുനരധിവാസത്തിനായുള്ള സ്വയം തൊഴില്‍ പദ്ധതി (SRMS) കൊണ്ടുവന്നു. ഡൽഹി, മുംബൈ, ചെന്നൈ, കൊൽക്കത്ത,ബെംഗളൂരു, ഹൈദരാബാദ് എന്നീ ആറ് പ്രധാന മെട്രോപൊളിറ്റൻ നഗരങ്ങളിൽ മാനുവൽ സ്‌കാവെഞ്ചിംഗും (മനുഷ്യരെ ഉപയോഗിച്ചുള്ള സെപ്റ്റിക് ടാങ്ക് വൃത്തിയാക്കൽ) അഴുക്കുചാൽ വൃത്തിയാക്കലും. /80994936/പൂർണ്ണമായും നിരോധിക്കാൻ ഈ വർഷം ജനുവരിയിൽ സുപ്രീം കോടതി ഉത്തരവിട്ടിരുന്നു......